داستان “قلندر و قلعه” با دوران کودکی سهروردی آغاز می‌شود و به تدریج به مسیر رشد فکری و معنوی او می‌پردازد. در این مسیر، سهروردی به مطالعه و تحقیق در زمینه‌های مختلف فلسفه و عرفان می‌پردازد و سرانجام به فلسفه‌ی اشراق دست می‌یابد. او با تأسیس این مکتب فلسفی که ترکیبی از حکمت و عرفان است، به یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان زمان خود تبدیل می‌شود. در نهایت، سهروردی به دلیل مخالفت‌های فکری و مذهبی با علمای زمان و همچنین تقابل با قدرت‌های سیاسی، به شهادت می‌رسد. کتاب با به دار آویخته شدن سهروردی به پایان می‌رسد.

تحلیل و بررسی :

ترکیب تاریخ و تخیل: یثربی در “قلندر و قلعه” با مهارت خاصی موفق به ترکیب واقعیت‌های تاریخی با عناصر تخیلی شده است. او با اضافه کردن شخصیت‌های خیالی به داستان، سعی می‌کند به ابعاد دراماتیک داستان بیفزاید و زندگی سهروردی را برای خواننده جذاب‌تر کند. این روش باعث شده که کتاب علاوه بر ارائه یک بیوگرافی، از جنبه‌های داستانی و دراماتیک نیز برخوردار باشد.

بیان ساده و روان فلسفه اشراق: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این کتاب، بیان ساده‌ی فلسفه اشراق است. سهروردی به دلیل تأسیس مکتب فلسفی اشراق، از فیلسوفان پیچیده‌ و عمیق به شمار می‌رود، اما یثربی تلاش کرده است این اندیشه‌های فلسفی را به زبانی ساده و قابل فهم برای مخاطب عام بیان کند. این رویکرد باعث شده تا کتاب برای مخاطبانی که با فلسفه آشنا نیستند نیز جذاب باشد.

پرداختن به زندگی‌نامه و فلسفه: کتاب هم از جنبه‌ی زندگی‌نامه‌ای بسیار غنی است و هم به فلسفه و اندیشه‌های سهروردی می‌پردازد. یثربی موفق شده است که بدون محدود شدن به روایت زندگی‌نامه‌ای، مفاهیم و ایده‌های فلسفی سهروردی را نیز توضیح دهد. او از این طریق به خواننده کمک می‌کند تا با شرایط اجتماعی و فکری دوران سهروردی و فلسفه‌ی او آشنا شود.

کتاب قلندر و قلعه اثری برجسته است که به‌خوبی توانسته است زندگی و اندیشه‌های شیخ شهاب‌الدین سهروردی را در قالبی داستانی به تصویر بکشد. یثربی با زبانی ساده و روان فلسفه‌ی پیچیده‌ی اشراق را به خواننده منتقل می‌کند و در عین حال به جنبه‌های تاریخی و زندگی‌نامه‌ای سهروردی نیز توجه ویژه‌ای دارد. هرچند نقدهایی بر ساده‌سازی فلسفه و استفاده از شخصیت‌های خیالی وارد شده، اما این اثر به دلیل توانایی در جذب مخاطب و ارائه‌ی مفاهیم عمیق عرفانی و فلسفی، جایگاه مهمی در میان آثار مرتبط با سهروردی و فلسفه‌ی اشراق دارد.